LTO-voorzitter Arnold Langeveld: “Vroeger had je vooral kleine investeerders, zoals kerken of vermogende families, nu voornamelijk grote partijen. Beleggers willen rendement. Daar wringt de schoen. De grondprijs is erg hoog. Als boer ben je afhankelijk van wat de markt voor je product betaalt. Je hebt alleen invloed op de kostprijs. Een hoge grondprijs drukt zwaar op de exploitatie. Het rendement daalt, boeren krijgen het land daardoor zelf vaak niet meer gefinancierd. Dus koopt een belegger de grond en de boer pacht/huurt terug voor een vrij hoge grondprijs. Als je aan het eind van de rit je leven lang hebt geboerd op eigen grond, dan is je vermogen gegroeid. Maar op erfpachtgrond voor een termijn van 25 jaar, ben je er uiteindelijk geen stap mee opgeschoten. Erfpacht heeft nóg een nadeel: bij de ouderwetse (reguliere) pacht, ben je als boer veel meer beschermd.” Grote zorg van LTO zijn ook steeds meer particulieren die landbouwgrond kopen. “Die grond is wel agrarisch bestemd, maar er wordt niet meer op geboerd. Dan willen ze er bijvoorbeeld alleen biologische of ecologisch op geboerd wordt. Maar niet alle grond is daar geschikt voor. Of het wordt zo ingericht dat flinke stukken voorgoed ongeschikt voor landbouw of veehouderij worden. Onderschat ook het effect van de natuurontwikkeling niet. Daardoor raakt steeds meer landbouwgrond uit de productie. Is dat de weg voor toekomstige generaties? Hoe mindere beschikbare geschikte landbouwgrond, des te hoger de grondprijs en hoe meer land uit productie gaat, hoe intensiever moet worden geboerd. Want het land moet wel zijn geld opbrengen. Op te dure grond kun je bijvoorbeeld geen graan telen of schapen houden, door het lage rendement per ha. Daardoor verdwijnen schapen uit het landschap en gaat authenticiteit verloren. Dat we juist de authenticiteit moeten bewaken is een belangrijk punt dat LTO heeft ingebracht in de toeristische toekomstvisie.”
Boer en grond: Er zijn meer kapers op de kust
Als je voorheen hoorde dat grond te koop kwam en je had interesse in het land, dan kon je daar eerst eens rustig over nadenken. Tegenwoordig zijn er meer kapers op de kust, ook snelle beslissers. Ook als boer moet je een veel actievere houding aannemen.”
Johannes van Heerwaarden van hoeve Axel aan de Vuurtorenweg runt een akkerbouw-, veehouderij- en bloembollenbedrijf. Zijn bedrijf heeft zich in de loop der jaren doorontwikkeld en is gegroeid, ook in oppervlakte.
“Qua grondprijs hobbelde Texel altijd een beetje achteraan. Maar de laatste jaren is de prijs enorm gestegen. Ik denk dat we nu aardig met het gemiddelde meedoen. Grond schaarste door natuuraankopen en verschuivingen in de markt. Partijen kopen grond als belegging. Je hebt ook particulieren die in de markt stappen, deels als risicospreiding en omdat ze bij de bank een negatieve rente hebben. Als je kijkt naar de prijsstijging is grond de laatste jaren ook een mooie belegging.
Waarde en zekerheid
Ook als landbouwer profiteer je van de prijsstijging, mits je de grond in eigendom hebt. Het geeft waarde aan je bedrijf en biedt zekerheid. Dat maakt financiering voor nieuwe investeringen makkelijker.
Zijn de kosten van grond met deze hoge prijzen (circa €70.000,- per hectare) als boer nog wel op te brengen? “Als je grond aankoopt, praat je alleen over de rente. Afschrijven doe je niet op land. Aflossen is eigenlijke een soort van sparen. Dat brengen de gewassen vaak niet op. Als je grond aankoopt voor €70.000,- per ha, en je kunt zoals nu voor twee procent rente financieringen, dan praat je over €1400,- per hectare. Dat is eigenlijk te hoog en kan dus niet. Maar als boer smeer je die hogere kosten uit over al je andere grond. Zo deed mijn vader dat ook al. Dan kan het wel.
Aan het plafond
We zitten qua kostprijs wel aan het plafond. Zeker als de rente bijvoorbeeld naar 4 procent zou gaan. Dan verdubbelen de rentekosten per ha zomaar tot €2800,-. Dan wordt het heel lastig om op traditionele manier, via financiering door de bank, de exploitatie rond te rekenen. Als je bij een bank aanklopt voor financiering van grond, dan ging dat voorheen vrijwel automatisch. Het was ook zekerheid. Vroeger heette het Boerenleenbank, maar de tijden zijn veranderd. Tegenwoordig kijken ze hoe je draait en moet je aantonen dat je de afgelopen jaren geld hebt verdiend. Dat is ook geen rare benadering.
Belegger
Als de bank er niet in stapt en je wilt er toch land bij, zeg tien ha, dan kijk je als boer naar andere opties. Zoals een belegger. Die zegt bijvoorbeeld: “Ik koop het wel en jij betaalt mij één of anderhalf procent pacht per jaar.” Hij kan ook zeggen: “Ik wil die tien hectare wel voor je kopen, maar dan doe je ook 20 hectare van je eigen grond er bij. Van dat soort constructies word ik niet blij. Voor dit moment kan dat een oplossing zijn, maar niet automatisch voor de lange termijn. Grond is voor een boer ook pensioen. Maar als je aan het eind van de rit niets hebt te verkopen, profiteer je ook niet van de waardestijging. En, ook belangrijk, wat doet zo’n belegger als het op je bedrijf twee jaar tegenzit. Gaan ze voor snel rendement of zijn ze bereid je door die moeilijke periode heen te helpen?”